Ergen çocuğumuza nasıl davranmalıyız

Bu makalemde anne baba olarak “Ergen çocuğumuzla nasıl bir iletişim kurmalıyız?” ve “Ergen çocuğumuza nasıl davranmalıyız?” sorularının cevaplarını aktarmaya çalıştım.

ERGEN OLMAK

• Ben büyüdüm çocuk değilim anne.
• Bana nasihat edip öğüt vermek yerine beni dinle lütfen baba
• Beni yönlendir, rehberlik yap.
• Beni koşulsuz duygu ve düşüncelerimle anlamaya çalış lütfen
• Beni başkalarıyla kıyaslama.
• Benimle gurur duy.
• Doğru davranacağıma inan.
• Beni olduğum gibi sev.

–    Bana da söz hakkı ver ve düşüncelerime saygı duy.

Anne baba ergen ilişkisine bakmadan nasıl bir ergenlik tanımı yapabiliriz?

-Ergenlik; çocukluk ile yetişkinlik arasına sıkışmış fırtınalı bir geçiş sürecidir. Aynı zamanda duygusallıkla mantıksallık arasında sürekli gidip gelme halidir. Ergen kimi zaman kendini merkezde görür, kimi zaman çevreden dışlanmış ve değersiz hisseder. Ergen kimi zaman duygularını çok yoğun yaşarken kimi zaman çekinik davranabilir. Ergenlik dönemindeki gelgitlerin, iniş çıkışların sebebi büyük oranda hormonlardır.

Ergenlik denilince aklımıza, biyolojik gelişimin yanında kişilik gelişimi ve psikolojik gelişim de akla gelir. Kişi karakterini oturtmaya ve anne babasından bağımsızlaşma çabasına girer ve kendi akranlarıyla iletişimi kuvvetlenirken ergenin anne babasıyla ilişkisi alt seviyelere inebilir. Ergenlik dönemi aynı zamanda bir başkaldırı dönemi de diyebiliriz. Bu duruşun altta yatan sebebi birey olma arzusu, kendi oto kontrolünü sağlayabilme isteğidir.

Ergen kendini bir gruba ait hissetmek ister bu süreçte anne baba aileyi bir grup olarak düşünüp ergenin de fikir ve hedeflerini önemseyerek ergeni aile grubunun önemli üyesi olduğunu hissettirmek aile içerisinde özellikle anne baba ve diğer aile üyeleri tarafından sevildiğini, fikirlerine saygı duyulduğunu, onaylandığını anlayan, hisseden ergen; onaylanmayan olumsuz özellikler taşıyan kendisine zarar verebilecek grup ve kişilerden uzak durur. Böylelikle kendisinin sosyal çevresinin farkında olur.

Ergenlikte arkadaş ilişkileri oldukça önemlidir. Ergenlerin arkadaşlığa çok önem vermeleri ve ihtiyaç duymaları ve arkadaşlıkta ergenlerin birbirlerine bağlılıklarının temel nedeni sevgi ve duygusal ihtiyaçlarının sonucudur.

Ergenlerin evde anne ve babalarından bekledikleri duygusal destek sevilmek, onaylanmak, değer görmek, dinlenilmek gibi ihtiyaçlarını ev içinde doyuma ulaştırmak isterken, sosyal ortamlarda da arkadaşlarının içinde duygusal desteği, onaylanmayı, sevilmeyi, değer görmeyi sürdürmek ister. Ergenlik döneminde bu ihtiyaçlar anne baba tarafından yeterli karşılanmıyorsa ergenler tarafından anne baba yerine geçecek toplum içinde bir grup içinde kişi ya da arkadaşlara eğilim daha da artar.

Ergenlikle birlikte birçok yönden büyüme ve değişmenin de etkisiyle gereksinimler, ihtiyaç ve beklentiler de değişir. Ergenler bu dönemde özellikle anne babalarından daha büyük ölçüde duygusal bağımsızlık, özgürlük, kararları bakımından ve yapıp ettiklerine karşılık onaylanmak isterken arkadaşlarından duygusal doyum isterler. Bir araştırmaya göre dördüncü sınıf öğrencileri en çok destek gördükleri kişiler olarak anne babalarını göstermektedirler. Yedinci sınıf öğrencileri aynı cinsiyet grubundaki arkadaşlarını anne babaları kadar destekleyici bulmuş, onuncu sınıf öğrencileri ise arkadaşlarını en sık destek gördükleri kişiler olarak belirlemişlerdir. Üniversite döneminde duygusal arkadaşlar bu sıralamada daha üst sıralara çıkmış, gence arkadaşları ve annesiyle birlikte en çok destek olarak sıralamanın en üstünde yer almışlardır (Furman ve Buhrmester, 1992).

Ergenlik dönemine genel olarak baktığımızda pek çok anne baba ergen çocuklarına daha hassas davranıp, ergen çocuklarıyla daha iyi geçinmeye çalışırken; bu dönemin meydana getirdiği iniş çıkışlar, gel gitler, anne baba ve ergen çocuk arasında anlaşmazlık ve çatışmalara neden olmaktadır.

Ergenlik döneminde anlaşmazlık durumunda yaşanan çatışmalar genellikle aşağıda belirtilen alanlarda karşımıza çıkmaktadır.

-Anne baba ve diğer aile üyeleriyle ilişkiler

-Ergenin eğitim hayatı ve akademik başarısı

-Toplum ve aile değerleri-Ahlaki davranış

-Sorumlulukları yerine getirebilme

-Ergenin sosyal çevresi ve arkadaşlarıyla ilişkileri

-Ergenin karşı cinsle iletişimi/ilişkisi

-Ergenin grup bağlılığı

-Ergende görülen fakat istenilmeyen davranışlar

Anne baba ve ergen çocuk arasında çatışmaların en aza inmesi ve anne baba-ergen çocuk problemlerini çözüme kavuşabilmesi için;

-Ergen çocuklarımızın düşüncelerine saygı duymalıyız, böylelikle aramızdaki çatışmayı azaltır, ev ortamını daha huzurlu iletişimimizi anlaşılır ve şeffaf hale getirebiliriz.

-Ergen çocuğumuz anne baba olarak ilgilenmemizi, moral ve desteğimizi beklerler. Ergen çocuğumuza moral ve destek olarak rehberlik yapabilir, disiplin ihtiyaçlarını karşılayabiliriz. Anne baba olarak ergen çlocuğumuzla konuşmak, dinlemek, onun dilinden anlattıklarını anlamaya çalışarak yaklaşmak ergen çocuğumuzun benlik saygısını güçlendirir ve kendisine yönelik aynı zamanda sosyal çevresine yönelik kontrol mekanizmasını kurmada kolaylık sağlar.

Şunu unutmamalıyız ki; problem ve sorun çözmede en başarılı anne baba ve gençler birbirlerine, birbirlerinin düşüncelerine karşılıklı saygı gösterebilen, birbirlerinin ihtiyaç ve önceliklerine fırsat tanıyabilen, düşünce ve bilgi alışverişinde bulunabilen anne baba ve gençlerdir.

-Anne-baba olarak fiziksel ceza, psikolojik hakaret, sosyal ortamlarda ergeni incitme, küçük düşürme, yoksun bırakma, tehditkar konuşma, yapılan olumlu davranışları takdirden çok hatalı davranışlarda ergeni yerme, suçlama ergen çocuğumuzun genellikle saldırgan olmasına, düşmanca tutum ve davranış sergilemesine, suça yönelik eğilim göstermesine neden olabilmektedir. Aynı zamanda bu tür tutumlar, ergenlerin duygusal, bilişsel ve toplumsal açıdan olgunlaşmalarını engeller ve yaşamı boyunca problem çözme becerisini kazanamamasına neden olur.

-Anne baba tutum ve davranışlarının demokratik olduğu ev ortamları; ergen çocuğumuzun bireysel olarak sorumluluk aldığı, kendi başına fevri davranışlarla karar vermediği aksine, özerk davrandığı ve anne babanın ergene yol gösterdiği, ergen üzerinde olumlu etkisi olan ortamlardır. Bu tür ev ortamlarına anne baba olarak önem vermeliyiz çünkü, bu tür ev ortamlarında saygı, takdir, sevgi ve kabul görme, empati kurma ön plandadır. Aynı zamanda demokratik ev ortamında yetişen ergenler bu ortamlarda disiplin tutarlı uygulandığı için huzurlu, daha az sorunlu olmakta ve suça yönelik olmayan davranışlar sergilemektedirler.

-Aksi takdirde demokratik ev ortamından uzak, baskıcı, tutarsız, aşırı denetleyici ve aşırı korumacı ev ortamında büyüyen ergenler bu durumdan olumsuz etkilenmekte, kendisine, ailesine ve sosyal çevresine güvensiz ve şüpheci olabilmekte aynı zamanda anti sosyal bir kişilik sergileyebilmektedir.

Sağlıklı bireyler sağlıklı düşünebilen ve düşündürülebilen ailelerin eserleri, miraslarıdır.

Derya Seydioğlu
Randevu için:  0544 204 61 82 ve 0322 234 9 234