VAJİNİSMUS NEDİR? TANI KRİTERLERİ NEDİR? NASIL TEDAVİ EDİLİR?
VAJİNİSMUS NEDİR? TANI KRİTERLERİ NEDİR? NASIL TEDAVİ EDİLİR?
Bu yazımda sizlere Cinse İşlev Bozukluklarından biri olan Vajinismus hakkında bilgi vermeyi amaçlıyorum. Vajinismus nedir? Tanı ve Tedavi Yöntemleri Nelerdir? Bunlardan bahsedeceğim. Umarım bu cinsel işlev bozukluğunu yaşayan ya da çevresinde birinin bu sorunla mücadele ettiğini bilen ve yardımcı olmak isteyen sizleri aydınlatabilirim.
Öncelikle Vajinismusun ne olduğundan ve tarihinden bahsedelim. Vajinismus terimi Amerikalı Jinekolog J. Fatman SIMS tarafından bulunmuş, kullanılmıştır. Amerikan Psikologlar Birliği’ ne göre; Vajinismus, istemsiz kasılmalar sonucu cinsel ilişkinin gerçekleşmemesidir. Vajinismus; kadının eşi ya da cinsel partneriyle ilişkide bulunmak istemesine rağmen, elinde olmayan sebepler yüzünden ağrı ve acı endişesiyle ‘aşk kasları’ adı verilen pelvik kaslarını kasarak ilişkiye engel olması ile oluşan, psikolojik kökenli bir cinsel işlev bozukluğudur. Cinsel ilişki sırasında refleks şekilde gerçekleşen kas kasılmaları, vajina haricinde kalç, bel, karın, sırt ve hatta ayak parmaklarına kadar yaygın bir şekilde görülebilir. Tüm bu kasılmaların sebebi vücudun kendisini koruma içgüdüsüne bağlıdır ve tamamen istem dışı olarak gelişir. Kasılmalar bilinçli ise bu duruma Vajinismus diyemeyiz; eş reddi olarak değerlendirebiliriz.
Vajinismusun Nedenleri Nelerdir?
Vajinismus biyolojik ve psiko- sosyal etmenlerle ortaya çıkabilir.
BİYOLOJİK FAKTÖRLER:
Biyolojik nedenler ve süreçler, Vajinismusla ilişkilendirilmiştir ve bunların her vakada dikkatle değerlendirilmesi gerekmektedir. Bunlardan bazıları;
*Hastanın geçirdiği eski ameliyatlar,
*Endometriyozis ( rahim içini örten zar tabakasının rahim iç yüzeyi dışında genellikle yumurtalık veya tüpler olmak üzere bir yere yerleşmesi durumudur ),
*Vulvar Vestibulitis Sendromu ( VVS) ( vajina ile vulva arasındaki vestibulum bölgesindeki iltihaplanmalar )
*Rahime ait destekleyici kasların gevşemesi,
*Sert hymen (halk arasında kızlık ) zarı,
*Hemeroidler,
*Pelvik tümörler,
*Doğum patolojileri,
*Üriner enfeksiyonlar
*Vajinada kuruluk,
*Vajinal enfeksiyonlar, gibi biyolojik etmenler söz konusu olabilir.
PSİKO-SOSYAL FAKTÖRLER:
*Geçmişte cinsel taciz yaşantısı,
*Hamilelik korkusu,
*Yüksek kaygı,
*Medikal- fiziksel durumdan kaynaklanan acılı birleşme,
*Yetersiz veya yanlış cinsel eğitim,
*Ev yaşantısında katı ve dengesiz dini öğretiler,
*Aileye yönelik korkular,
*Taciz eden bir partnerin olması,
*Güven eksikliği,
*Evde şiddet yaşantısı,
*Erken dönemlerde şok edici cinsel görüntüye veya dinletiye maruz kalmak,
*Cinselliği aşağılayan ya da değersizleştiren bir aile,
*İlk denemelerde acı duyma ve hep acı duyacağına olan kaygılı inanç,
*Cinsel organdan iğrenme, hoşlanmama,
*Olumsuz beden algısı,
*İstemeden zorla evlendirilme, eşini sevmeme, eşle uyumsuzluk ve iletişim sorunları,
*Ağrı eşiğinin düşük olması,
*Cinsel isteksizlik ve cinsel uyarılmada problemler,
*Hymen (kızlık) zarını kaybetme korkusu, gibi daha birçok psikolojik faktör söz konusudur.
Vajinismus belirtilerinin ve tanı kriterlerinin neler olduğundan bahsedecek olursak;
Penisin vajinaya girişinin ağrılı ya da zor olması, çiftin rahatsız hatta imkansız penetrasyon ( penis vajina birlikteliğini içeren cinsel birleşme ) yaşaması, cinsel ilişki sırasında yaşanan yanma, gerginlik ve batma hissi, belirgin bir nedeni olmayan cinsel ağrılar, cinsel ilişki sırasında solunumun durma seviyesinde yavaşlaması, vücudun diğer kas gruplarının ilişki sırasında spazm yaşaması, başarısızlık endişesi ile seksten kaçınması şeklinde yaşanır.
DSM- V tanı ölçütleri kapsamında aşağıda yazılanlardan en az birinde minimum 6 aydır süreklilik gösteren ve tekrarlayan zorluklar olmalıdır:
*Cinsel ilişki esnasında vajina içine girememek,
*Vajina içine girerken ya da cinsel ilişki girişimi esnasında belirgin ‘vulvovajinal’ da ya da pelviste ağrı hissetmek,
*Ağrı ya da içe girme ile ilgili belirgin bir korkunun ya da anksiyete durumunun varlığı,
*Vajina içine girme girişimi sırasında pelvis kaslarının belirgin bir şekilde kasılması.
Pekala Vajinismus nasıl tedavi edilir?
Tedavi yöntemlerine geçmeden önce J.F. SIMS’ ın vajinismus için en güzel ifadesi olabilecek şu sözünü paylaşmak isterim.
‘ Kişisel gözlemlerime göre, tereddüt etmeden söyleyebilirim ki, evlilikte her iki tarafı da bu derece mutsuz etmeye muktedir başka bir hastalık bilmiyorum ve belirtmekten mutluluk duyduğum şudur ki, iyileştirilmesi bu kadar kolay, güvenli ve kesin olan başka ciddi hastalık da bilmemekteyim.’
SIMS’ ın de bundan yüzyıllar önce söylediği gibi, Vajinismus, Psikoterapi ile iyileşmesi kesin olan Psikolojik kökenli bir hastalıktır. Terapi süreci ortalama 8-12 seans olmaktadır, tabi ki bireysel farklılıklar söz konusu olduğundan ancak ‘ortalama’ diyebiliyoruz. Terapist, bir vakada sadece bir tekniği seçebilir fakat cinsel işlev bozukluklarının çok yönlü doğası genellikle birkaç tekniğin birlikte kullanılmasını gerektirir. Vajinismus tedavisi için de bütüncül terapi teknikleri kullanılabilir. Bilişsel Davranışçı Terapi Teknikleri başta olmak üzere, terapist, bireyin ve çiftin ihtiyaçlarına yönelik diğer ekollerden de faydalanabilir. BDT temelli tedavi sürecinde;
*Kaygı azaltma,
*Tutum ve düşünceleri değiştirme,
*Beceri ve iletişim eğitimi,
*Yönlendirilmiş mastürbasyon,
*Çift terapisi uygulanmaktadır.
Toplumsal değerlerimiz, yargılarımız ve öğretilerimiz göz önünde bulundurulduğunda, cinselliği sağlıklı yaşamak bir yana cinsellikten bahsetmek, özellikle problemli bir cinsel yaşantıdan, bile çok zordur. Fakat sağlıklı cinsellik için, cinsel sorunlar yaşayanların, tıpkı diğer psikolojik problemler gibi, uzmanından destek almasının önemli olduğu ve uzman desteği ile üstesinden gelinebilir bir durum olduğu unutulmamalıdır.
Vajinismus ve diğer cinsel işlev bozuklukları için, Özel Adana Kariyer Aile Danışmanlık Merkezi Uzmanları olarak sizlere psikolojik hizmet sunmaya hazır olduğumuzu belirtmek isterim. Randevu ve detaylı bilgi için merkeimizi arayabilirsiniz. Sağlıklı günler dileriz.
Psk. Eda GÖREVİN
