Düşüncelerimizin Yaşamımıza Etkisi – Psikolog Havva Betül Özoğul
DÜŞÜNCELERİMİZİN YAŞAMIMIZA ETKİSİ
Uzman Psikolog Havva Betül ÖZOĞUL
İnsan beyni, düşünce yapısı, düşünce şekilleri, hayata bakış açısı insanlık boyunca herkesin ilgisini çekmiştir. Fransız filozof Descartes in de dediği gibi; düşünüyorum öyleyse varım. İnsanlar genellikle bu düşünce şeklini kendilerine şu şekilde çevirmişlerdir : Düşünüyorum, öyleyse korkuyorum, hayattan zevk almıyorum, mutsuzum…
Her birey bir dünyada ortak hayatı paylaşırız. Aynı evi paylaşan aile üyelerinde bile ortak yaşamı paylaşmalarına rağmen, hayatı nasıl yorumladığımız, nasıl anlamlandırdığımız, ne hissettiğimiz, tamamıyla ne düşünüyor olduğumuza bağlıdır.
Hepimiz sürekli olarak çevremizdeki uyaranlar ve çalışan beynimiz ile hayatta ne olduğunu yorumlarız ve çeşit çeşit düşünceler geçer, bunları yaptığımızın farkında olmayız. Çünkü bu durum otomatik gerçekleşir. Düşünceler zihnimizden akıp gider sel gibi. Akan suyu durduramıyorsak düşüncelerimizi de durduramayız, selden sonra kalan taşlar ve parça kalıntıları bizde ki düşünce etkisinde ve düşünceden sonra kalan duygulara benzetilebilir.
Sel felaketinden sonra temizlik, ortalığı toparlama yapılması gerekiyorsa, etkisinde kalınan her düşünceden sonra da tekrar anlamlandırma yapılmalı.
Bilişsel çarpıtmalar zihnimizin düşünme yoluyla doğru olmayan durumları inandırmak için bizi ikna etmesidir diyebiliriz. Bizlerin dünyasında, yanlış ve mantıksız düşüncelerimizin temellerini oluşturan ve sonuç olarak olumsuz duygu ve davranışları pekiştiren bizim düşünce sistemimizde ki çarpıtmalarımızdır. Bizi bu düşüncelerin doğru olduğuna ikna ederek, ruh halimizin kötü yönde etkilenmesine sebep olurlar.
Şimdiye kadar bahsettiğimiz bilişsel çarpıtmaların daha iyi anlaşılması için bir kaç örnek verecek olursak;
- YA HEP YA HİÇ (SİYAH-BEYAZ) DÜŞÜNME BİÇİMİ
Olaylara, keskin ve siyah ya da beyaz kategorilere ayırarak değerlendirirsiniz. örneğin diyet yapan birinin diyetini sekteye uğratacak yiyeceklerden birini yedikten sonra “gitti diyet bugün! yine bozdum!” diye düşünmesidir.
- AŞIRI GENELLEME
Tek bir olumsuz olayı asla sonu gelmeyecek bir durum gibi algılaması. “Her zaman” ya da “Asla” gibi aşırı genelleyen kelimelerle ifade etme davranışıdır. Girdiği sınavlarda başarı elde edemeyen birinin her zaman başarısız olacağım, Asla düzelmeyeceğim, benim başarılı olmam imkansız gibi düşüncelerinin olması.
- OLUMLUYU YOK SAYMA
Başarıların ve hayatta kendinizde olan olumlu tarafların göz önüne alınmaması, görmezden gelinmesidir. Örneğin yaptığınız yemeği beğenen ve övgüler yağdıran arkadaşınıza karşı, yemek güzel olmamıştı, arkadaşım çok acıkmış benzeri düşünce tarzı.
- ZİHİN OKUMA
Evliliklerde, aile içerisinde, ikili ilişkilerimiz de en çok yapılan düşünce şekli. İnsan en çok tanıdığını inandığı kişinin zihnini okuduğunu, aklından ne geçtiğini bildiğini varsayar. Oysa ki bu varsayımdan ibarettir. Eşinizin sizin yeni aldığınız ayakkabıya bakmasıyla kesin fark etti ondan gizli aldığımı diyerek paniklemeniz ve düşünmeniz. Halbuki bir çok sebebi olabilir.
- MELİ MALI İNANÇLAR
Düşünce yapınıza göre sizi hatta diğer insanları –meli, -malı yada gerekli gibi ifadeler kullanarak eleştirirsiniz. Örneğin. Bu kadar inatçı olmamalısın, bu alışverişi yapmamalıydım gibi düşünceler ile suçluluk duygusunu da getirmiş ve kendimize yada karşımıza yüklemiş oluyoruz. Suçluluk duygusunun hemen ardından gelen duygu da öfke oluyor. Normal seyrinde giden bir durumdan sonra düşünce yapılarımız ile olumsuz duyguları da alıyoruz ve baş etmek zorunda kalıyoruz.
Bilişsel çarpıtmalar elbette ki bunlardan ibaret değil, daha fazla var fakat hepsine bu yazıda değinmek mümkün değil.
Yukarıda da ifade ettiğim gibi, düşünce yapımızın hayatımızda etkileri büyük.
Şimdi kendinize şu açıdan bir bakın, rahat bir ortama geçin ve okuyacaklarınızı düşünerek cevaplarını arayın,
Kendinizi üzgün ve depresif hissediyorsanız, kendinize, sevdiğiniz birine ve benliğinize şunu der misiniz: önemli bir şeyi kaybediyorum, kayıplar yaşamaya devam edeceğim.
Suçlu ya da utanmış hissettiğiniz de, kötü olduğunuzu,
Umutsuz hissettiğinizde, hiçbir şeyin asla değişmeyeceğini,
Kızgın hissettiğinizde, birilerinin size adaletsiz davrandığını söylüyorsanız,
Ayrıca bu hayatta bir türlü kendi başınıza karar veremediğinizi, hayatta ki dinamiklerinizi sorguluyorsunuz ve bu tür düşüncelerin etkisiyle değersizlik duygusu baş gösterdiyse bir uzmandan destek almanızda fayda var. Çünkü belli ki bu hayatta aynı düşünce şekilleriyle doğru karar vermeniz mümkün olmayacaktır. Bu tarz düşünceler ile kişilerde depresyon ve anksiyete neredeyse kaçınılmaz bir hale gelecektir.
DÜŞÜNCELERİMİZİN YAŞAMIMIZA ETKİSİ
Uzman Psikolog Havva Betül ÖZOĞUL.